Aleksander Westenrick: Człowiek, Który Parcelował Otwock

 

Aleksander Iwanowicz Westenrik (1844–1906)

    Historia Otwocka, urokliwego miasta-ogrodu pod Warszawą, to fascynująca opowieść o przemianach własnościowych i narodzinach nowej przestrzeni letniskowej. Wśród wielu postaci, które przyczyniły się do jego powstania, na szczególną uwagę zasługuje Aleksander Westenrick. To właśnie on, w połowie XIX wieku, odegrał kluczową rolę w procesie, który położył podwaliny pod dzisiejszą willową dzielnicę Otwocka.

    Około 1855 roku, Aleksander Westenrick zakupił część rozległych dóbr wiązowskich. Były to tereny o długiej historii, niegdyś należące do tak znamienitych rodów jak Lubomirscy, Radziwiłłowie czy Kempnerowie. W tamtym czasie dobra te były już mocno rozdrobnione, a liczne parcelacje sprawiły, że wiele działek trafiało w ręce nowych inwestorów. Westenrick, nabywając fragment tych ziem w rejonie dzisiejszego Otwocka, dostrzegł w nich potencjał.

    Jego działania były częścią szerszego trendu – rosyjscy urzędnicy, wojskowi i inni inwestorzy aktywnie kupowali ziemię, aby następnie dzielić ją na mniejsze parcele pod zabudowę letniskową. To właśnie ten proces przyczynił się do powstawania nowej, atrakcyjnej przestrzeni podmiejskiej. Westenrick, pragmatyczny inwestor, nie tylko nabył te tereny, ale przede wszystkim rozpoczął ich sprzedaż w postaci niewielkich parcel.

    Te podzielone działki stały się zalążkiem rozwijającej się osady. Choć nie wiemy, czy Westenrick miał świadomość przełomowego charakteru swoich działań, fakty mówią same za siebie: to dzięki jego parcelacji gruntów zaczęły powstawać kolejne wille i pensjonaty. Można śmiało stwierdzić, że bez sprzedaży tych działek rozwój Otwocka jako popularnego miejsca wypoczynkowego mógłby potoczyć się zupełnie inaczej.

Diehl E. - Wille w Otwocku i warunki pobytu tamże

Zatem kim był

ów  Aleksander Iwanowicz Westenrik (1844–1906)
 – Życie i Służba

    Aleksander Iwanowicz Westenrik (ur. 5 marca 1844, zm. 15 lipca 1906 w Częstochowie, Królestwo Polskie) był generałem-porucznikiem Imperium Rosyjskiego. W swojej karierze wojskowej uczestniczył w tłumieniu powstania polskiego w 1863 roku, a pod koniec życia pełnił funkcję naczelnika III Okręgu Straży Granicznej w Odessie i Warszawie.

Wczesne Lata i Początki Służby Wojskowej

    Westenrik zdobył wykształcenie w II Petersburskim Gimnazjum Klasycznym, a następnie w Konstantynowskiej Szkole Wojskowej. Służbę rozpoczął 8 sierpnia 1863 roku, otrzymując stopień podporucznika w Petersburskim Pułku Wilhelma III. Cztery miesiące później, 8 lipca 1866 roku, został przeniesiony do prestiżowego Pułku Lejb-gwardii.

Szkoła Artylerii w Petersburgu 1900 r

Pionier Poczty Gołębiej

    W grudniu 1875 roku generał Westenrik został powołany do specjalnej komisji, której celem było opracowanie zasad funkcjonowania poczty gołębiej. Jego zaangażowanie w tę dziedzinę zaowocowało nominacją na szefa poczty gołębiej we wrześniu 1876 roku. Rok później, w 1877 roku, opublikował w Warszawie książkę „Gołąb pocztowy”, która stała się ważnym źródłem wiedzy na temat hodowli, utrzymania, szkolenia gołębi i historii poczty gołębiej.

Kariera w Straży Granicznej

    Po przeniesieniu do służby granicznej kariera generała Westenrika nabrała tempa. 20 stycznia 1889 roku otrzymał specjalne wyróżnienie – Łaskę Monarchy, ogłoszoną w Najwyższym Rozkazie Straży Granicznej. W latach 1889-1892 dowodził 9. Łomżyńską Brygadą Graniczną Okręgu Korpusu Pogranicznej Straży (OKPS). W ostatnich latach życia był naczelnikiem 3. Okręgu Straży Granicznej w Odessie. Krótko przed śmiercią, w 1906 roku, po zgonie generała Urusowa, objął stanowisko naczelnika 3. Okręgu Straży Granicznej w Warszawie.

Odznaka Pułku Gwardii Sankt-Peterburskiej

Śmierć i pochówek

    14 lipca 1906 roku Aleksander Westenrik wraz z hrabią Cucato i pułkownikiem Brezickim wyruszył do Herbów. Z powodu problemów z końmi spóźnili się na pociąg. Następnego ranka, 15 lipca, wyruszyli do Warszawy. W tym samym wagonie podróżowali terroryści. Po ruszeniu pociągu napastnicy otworzyli ogień do wszystkich pasażerów w wagonie. Generał Westenrik został postrzelony w plecy, szyję i brzuch, ginąc na miejscu. Hrabia Cucato również poniósł śmierć, natomiast pułkownik Brezicki został ranny w ramię. Policyjne śledztwo wykazało, że za zamachem stała Polska Partia Socjalistyczna.

    Generał Aleksander Westenrik został pochowany 18 lipca w Warszawie na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim, w krypcie rodzinnej. Uroczystości pogrzebowe odbyły się z honorami wojskowymi, a w ostatniej drodze generała pożegnał tłum żołnierzy. Grób udekorowano licznymi wieńcami, w tym jednym z napisem: „Za wierność obowiązkom i przysiędze narodu rosyjskiego”.

    Poza swoją służbą wojskową i pracą nad pocztą gołębią, Westenrik był również tłumaczem. Przełożył z języka niemieckiego książkę Oswalda Friedricha „Wyżeł. Kompletny przewodnik po hodowli, utrzymaniu, leczeniu i szkoleniu psów w nowy sposób bez bicia”, a z języka francuskiego książkę Jeana Rambossona „Wychowanie matki w oparciu o prawa natury”.

Autor: Piotr Stefański

literatura: 

• Latawiec, K. (b.d.). Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851-1914.
• Simakov, G. N., Maslov, K. N. (b.d.). Służba Graniczna Rosji: Encyklopedia biografii.
• Volkov, S. V. (2009). Ogólność Imperium Rosyjskiego. Słownik encyklopedyczny generałów i admirałów od Piotra I do Mikołaja II. T. 1. L-Ya (s. 256).
• Kalendarz adresowy. Ogólny spis przełożonych i innych urzędników wszystkich resortów Imperium Rosyjskiego na rok 1892. (1892). Petersburg: Drukarnia Senatu Rządzącego.
• Księga pamiątkowa województwa łomżyńskiego za rok 1891
• Księga pamiątkowa województwa łomżyńskiego za rok 1897